Motto: Muzyka wyzwala w dziecku siły,
które w innej sytuacji nie mogłyby się rozwijać. Carl Orff
Najważniejsze jest to, aby dzieci słuchały muzyki, zaakceptowały ją, polubiły i były na nią wrażliwe. One podświadomie nabierają wiedzy o motoryce, rytmie, harmonii, dynamice, instrumentarium. Doświadczają to „na sobie”, „przeżywają na sobie”, z pewnością zapamiętają do końca życia i nie pomylą tych utworów z żadnym innym,
Bardzo ważne jest, aby uczniowie nie czynili niczego automatycznie, zastanawiali się (przy pomocy pytań nauczyciela), dlaczego ta muzyka taka jest.
Metoda ma dawać radość, być formą dialogu nauczyciela z dziećmi i muzyką. Dyscyplina powinna wynikać z potrzeb aktywnej realizacji utworu, a nie tylko samego procesu wychowawczego.
Ważnym elementem zajęć powinna być tzw. gra instrumentami „na niby” (jako przygotowanie przyszłego aparatu gry).
Niektórym może wydawać się, że tzw. aktywne słuchanie muzyki nie jest metodą twórczą, a tylko odtwórczą. Nie jest to prawdą. Dzieci uczestniczą w tworzeniu nowych projektów i czynią to z entuzjazmem i ogromnym zaangażowaniem.
Ostatnio przeprowadzone badania w różnych krajach europejskich i doświadczenia polskie potwierdzają jej skuteczność i atrakcyjność.
Okazuje się, że dzieci objęte tą metodą nauczania są bardziej systematyczne, wytrwałe (potrafią słuchać dłużej i uważniej), są bardziej zdyscyplinowane i dokładne. Jednocześnie potrafią uszanować autorytet nauczyciela i potrafią współpracować w grupie. Mają większą wrażliwość i wyrobiony tzw. smak artystyczny.
Najważniejsze zalety tej metody:
- adaptacja różnych utworów muzyki klasycznej;
- identyfikacja z artystami prezentującymi się w nagraniu;
- możliwość wystąpienia w roli wykonawcy i dyrygenta dzieła;
- komunikacja poza słowna w celu zwrócenia uwagi na różne elementy dzieła muzycznego;
- swoboda w zamianie ról;
- kształcenie wyobraźni dźwiękowej;
- atrakcyjność utworu do wielokrotnego słuchania;
- zintegrowane: słuchanie, granie, tańczenie i śpiewanie z elementami pantomimy, dramy i różnych form plastycznych ( synkretyzm w słowach: gram, słyszę, tańczę i śpiewam bliskie idei C. Orfa ).
- stosunkowo krótki czas osiągnięcia celu;
- zachęta do rozwijania twórczości ucznia, nauczyciela;
- możliwość stosowania tej metody przez nauczyciela z mniejszym doświadczeniem muzycznym.
Ekspresja ta stwarza równocześnie sprzyjające warunki dla rozwoju emocjonalnego i społecznego dziecka, doskonalenia jego procesów poznawczych oraz ćwiczenia zmysłów i motoryki. Wzbogaca osobowość dziecka, jest okazją do samopoznania i samokształcenia. Daje niepowtarzalną okazję do doświadczania radości z tworzenia oraz z efektów swojej pracy. Podjęcie działalności innowacyjnej ma zatem na celu przede wszystkim uatrakcyjnienie zajęć, rozbudzanie i poszerzanie zainteresowań uczniów oraz ich wszechstronny rozwój.
a) Rodzaj innowacji:
innowacja metodyczna
b) Zakres innowacji:
Innowacją objęci zostaną uczniowie klasy 3b w ramach zajęć edukacji wczesnoszkolnej w zakresie edukacji muzycznej i wychowania fizycznego.
Czas trwania innowacji: marzec 2015 – czerwiec 2015
c) Autor innowacji:
Elżbieta Bednarczyk
d) Osoba realizująca innowację:
Elżbieta Bednarczyk
Ogólne:
Szczegółowe:
Batia Strauss ukończyła studia muzyczne w Izraelu. Propagowała muzykę poważną wśród dzieci w wieku przedszkolnym tak, by była dla nich atrakcyjna. Swoją metodę nazwała „ aktywne słuchane muzyki”. Spotkała się ona z akceptacja Ministra Edukacji Narodowej w Izraelu.
W dniach 25 – 26 września 1996 roku Batia przebywała w Akademii Muzycznej w Warszawie. Przedstawiła czternaście utworów muzyki klasycznej. W każdym z nich starała się wychwycić najbardziej istotne elementy: harmonię, rytm, melodykę i do nich opracowała formę prezentacji. Jej formy lekcyjne były zwięzłe i klarowne. Batia mówiła o zasadzie konieczności celowego i uzasadnionego aktywizowania słuchacza, podając mu jednocześnie gotowe receptury. Scenariusze przez nią opracowane podczas wieloletniej pracy nabrały wręcz doskonałego kształtu.
Metoda Jej daje szansę wykształcenia słuchacza czujnego i widzącego w jednej osobie, ponieważ pokazuje drogę do świata muzyki w sposób nie nazwany do końca ( bowiem do końca niej jest określone żadne dzieło sztuki).
Aby dobrze przekazać dziecku dzieło sztuki, trzeba go najpierw samemu przeżyć. Dziecko chętnie bawi się muzyką i przy muzyce, a bawiąc się muzykuje całym sobą. Działanie takie pobudza aktywność wewnętrzną dziecka, co pozwala mu odczuć sacrum dzieła oraz uczestniczyć w misterium jego współtworzenia.
W każdym okresie życia człowieka obecna jest muzyka, ale zajmuje ona różne miejsce, może pełnić odmienne funkcje. Rozwój muzyczny ujawnia się bardzo wcześnie. Już w okresie życia płodowego dziecko przejawia pierwsze reakcje na bodźce akustyczne i muzykę. U każdego dziecka przebiega on w odmienny sposób, ujawniając ogromne różnice indywidualne. Stąd tak bardzo ważne jest, aby, rodzice a później nauczyciele potrafili organizować kontakt dziecka z muzyką, dostarczając mu bodźców stymulujących rozwój ruchu i wrażliwość muzyczną. Dźwięk muzyczny wywołuje różne reakcje emocjonalne u odbiorców. Przenika poprzez narząd słuchu do wyobraźni i świadomości człowieka. Wyobraźnia zaś stymuluje aktywność jednostki. Stawiając dziecku różne zadania słuchowe do wykonania, kierując jego uwagę na nowe obiekty, dźwięki, odgłosy, wytwarzamy w dziecku potrzebę poszukiwania nowych doznań. Biorąc pod uwagę indywidualny zasób doświadczeń, każdy może inaczej odbierać i rozumieć ten sam utwór muzyczny. Dlatego należy jak najwcześniej pobudzać wyobraźnię muzyczną dziecka dostarczając mu różnorodnych bodźców, wzbogacając jego doświadczenie.
Ćwiczenia wrażliwości muzycznej mogą przybierać bardzo różną postać: np. po usłyszeniu serii dźwięków dzieci wyobrażają sobie czynności wykonywane przez ludzi czy zwierzęta. Innym razem ilustrują wydarzenia za pomocą dźwięków, naśladują odgłosy przyrody, ilustrują muzyczne zachowania różnych postaci. Bardzo ważne jest, aby w ćwiczeniach pobudzających wyobraźnię muzyczną dziecka wykorzystać nie tylko śpiew, taniec i instrumentację, ale także naturalne odgłosy, szumy i stuki. Są one maluchowi najbliższe, stanowią bowiem świat jego pierwszych akustyczno-muzycznych doznań-są muzyką,
która mieszka wśród nas.
Kontakt z muzyką jest dla dziecka źródłem twórczych poczynań, różnorodnych poszukiwań, stymuluje dziecko do samo wyrażania się ( np. w tańcu, śpiewie). Poprzez kontakt z muzyką rozwijają się u dziecka dodatnie cechy charakteru, zdolności poznawcze, a cała osobowość kształtowana jest harmonijnie i wielostronnie. Przeżycia estetyczne czynią człowieka wrażliwym na różne przejawy życia oraz inspirują do nowego spojrzenia na świat. Muzyka ćwiczy i wspomaga zmysły, prowadząc do współdziałania pomiędzy słyszeniem, widzeniem i dotykiem. Istnieje duża zależność rozwoju aktywności zabawowej dziecka od poziomu i ilości prowadzonych w przedszkolu zabaw i zajęć muzycznych.
Niezaprzeczalne są wartości wychowawcze muzyki: kształtowanie kultury muzycznej, rozwijanie umiejętności słuchania, rozumienie własnych emocji, poznawanie obyczajów i warunków życia; rozbudzanie zainteresowań i sympatii do ludzi, kształtowanie umiejętności wypowiadania się, odczuwania piękna, rozwijanie poczucia więzi grupowej, samodzielności itp.
Reasumując kontakt dziecka z muzyką umożliwia rozwój pełni człowieczeństwa, a ponadto pobudza i rozwija różnorodne zdolności umysłowe, emocjonalne i praktyczne.
Metoda aktywnego słuchania muzyki została stworzona przez Batii Strauss, która propagowała muzykę klasyczną oraz ludową różnych krajów. Przez aktywne słuchanie muzyki metoda Batii Strauss pozwala na przybliżenie dzieciom muzyki klasycznej. Dzieci aktywnie słuchają to znaczy do słuchanego utworu wykonują proste ruchy, gesty, pląsy proponowane przez nauczyciela. W przypadku dzieci młodszych są to proste ruchy ilustracyjne, krótkie opowiadania związane z każdym utworem muzycznym. W trakcie aktywnego słuchania muzyki dzieci mimowolnie poznają strukturę utworu muzycznego, poprzez różnicowanie jego części, powtarzanie elementów. Zabawy rytmiczne są pierwszym etapem przygotowującym do wprowadzenia instrumentów perkusyjnych.
Dostrzegając potrzebę pogłębiania edukacji muzycznej dzieci postanowiłam pracę metodę Batii Strauss wprowadzić do systematycznych działań szkolnych. Metoda aktywnego słuchania muzyki będzie realizowana jako cykl działań edukacyjnych. Ćwiczenia muzyczne będą dotyczyły wybranych zajęć edukacyjnych w ramach podstawy programowej, poszerzając ją o treści zawarte w innowacji.
Uczniowie:
Ewaluacji będzie dokonywała autorka innowacji obserwując stopień realizacji założonych celów. Do zbierania informacji wykorzystane zostaną następujące metody i narzędzia badawcze: wywiad, obserwacja, ankieta, metoda niedokończonego zdania.
Wyniki opracowane w formie sprawozdania przedstawione zostaną uczniom, rodzicom, Radzie Pedagogicznej. Miernikiem jakości innowacji metodycznej będą publiczne występy dzieci dla rodziców oraz zaproszonych gości.